Tijdens deze vierdaagse, 69 kilometer lange, voettocht maak je kennis met het bijzonder fraaie, hier en daar glooiende, coulisselandschap van Twente en het naburige Duitse Grafschaft Bentheim. De tocht start echter bij het NS-station van Mariënberg in Salland. Vier dagen later eindig je bij het treinstation van Oldenzaal in Twente. Onderweg breng je nog enige tijd door in het smalle, maar langgerekte Forst Bentheim, dat is gelegen in de Duitse ‘uitstulping’ tussen de provincies Drenthe en Overijssel. Ongeveer de helft van deze voettocht wandel je over het in totaal 87 kilometer lange Twentepad, dat de status heeft van Nationaal Streekpad. Zonder twijfel zie je op de door ons gekozen route het mooiste gedeelte van dit Twentepad. De heuvelachtige beboste streek ten noorden van het stadje Ootmarsum – met het natuurreservaat Springendal -, het dal van het riviertje de Dinkel en de heuvels tussen Denekamp en Oldenzaal zijn zonder meer hoogtepunten op deze voettocht. Maar ook in het Forst Bentheim is het aangenaam vertoeven ! Het Grafschaft Bentheim behoort tot de Duitse deelstaat Nedersaksen. Echter, de invloed van Nederland en de Nederlandse taal op deze gebieden is altijd groot geweest. Ook nu zie je veel Nederlanders de grens overtrekken en het Nederlands wordt aldaar goed verstaan.
– Het prachtige Twentse coulisselandschap –
Een ander opmerkelijk gegeven in deze contreien is de verandering van religie. Mariënberg ligt in een streek waar het protestantisme overheerst (al viert men in Vroomshoop zowel carnaval als schuttersfeesten !). Later – in Twente – kom je in een streek waar de rooms-katholieken de overhand hebben. Men viert hier jaarlijks het carnavalsfeest en in de buurt van Oldenzaal wandel je zowaar langs een paar wegkapelletjes.
De gehele route kun je vinden en nalopen op de ANWB/VVV Topografische Fietskaart ‘Twente’, schaal 1:50.000, op scheur- en watervast papier gedrukt. Van het Twentepad bestaat een mooie en zeer informatieve wandelgids met kaartuitsneden in kleur, schaal 1:25.000. Meer kaartmateriaal heb je voor deze tocht niet echt nodig.
De route tussen Mariënberg en het Nederlandse gehucht Hezingen aan het Twentepad is zelf ontworpen en dus niet gemarkeerd in het terrein. Maar met deze beschrijving en de genoemde ANWB/VVV-kaart in de hand kun je niet echt mislopen.
Onderweg wordt tweemaal gekampeerd op een zogenoemde ‘natuurcamping’. De eerste nacht – in Duitsland – is er alleen een naturistencamping in de buurt, maar vrij kamperen is iets verderop ook mogelijk … en nog wel naast een horecabedrijf !
Op de eerste dag, in het Sallandse, krijg je nogal wat asfaltweggetjes te verduren, maar gelukkig beschikken die vaak over brede grasbermen, waarop je toch prettig kunt wandelen. De overige dagen overheersen de onverharde, vaak zandpaden. De asfaltmachines hebben in deze gebieden gelukkig nog niet hard toegeslagen. Maar geheel asfaltvrij hou je het de tweede tot en met de laatste dag (helaas) niet.
Dag 1: Van Mariënberg naar Forst Bentheim (15 km)
– Aankomst bij het station van Mariënberg –
Na aankomst in het dorpje Mariënberg – een heus spoorwegknooppuntje – steek je vlakbij het station, over een overweg, de spoorlijn over en je gaat onmiddellijk naar links een verhard weggetje op, dat parallel langs het spoor loopt. Al snel gaat dit weggetje over in een onverhard pad. Bij de eerstvolgende kruising gaat het naar rechts, een breed zandpad op. Je bereikt een asfaltweggetje dat je naar links toe volgt tussen akkerland. Daar waar dit weggetje scherp naar links buigt, ga je rechtdoor een graspad op, dat uitkomt op de verharde Eerste Elsweg nabij een spoorwegovergang. Het op de kaart aangegeven pad vlak langs het spoor is helaas verdwenen, dus je moet kiezen: tóch doen over het onverharde paadje bij de rails – hetgeen officieel verboden schijnt te zijn – of rechtsaf naar het Kanaal Almelo – De Haandrik. Bij het kanaal ga je linksaf richting het tweede dorpje op je route: Bergentheim. Ben je toch spannend langs het spoor gaan lopen, dan kom je bij een overweg terecht, vanwaar je – opnieuw parallel aan het spoor – een fietspad richting Bergentheim kunt gaan volgen.
In het landelijke Bergentheim is verder niet zoveel te doen, of het zou moeten zijn dat je nog wat wilt foerageren. Dat kan in het noordelijke deel van het dorpje in de buurt van het genoemde kanaal.
– Langs het Kanaal Almelo-De Haandrik in Bergentheim –
In Bergentheim steek je het Kanaal Almelo – De Haandrik over en je gaat onmiddellijk naar links langs het water lopen. Je wandelt onder het viaduct van een drukke verkeersweg door en negeert de eerste afslag rechts naar een sportcomplex. Na 500 meter sla je alsnog rechtsaf en je komt uit op een kaarsrecht asfaltweggetje – ’t Lijntje geheten –, dat naar het volgende dorpje op je route voert: Bruchterveld. Rechts, aan de overkant van het water, is een vakantiepark met de illustere naam ‘Moscou’. Je loopt hier door een in het verleden ontgonnen heideveld. Hier en daar zijn, als je goed kijkt, nog restanten veen zichtbaar. Ter hoogte van het dorpje Bruchterveld sla je linksaf richting de dorpsbebouwing. Het asfalt wil ondertussen maar niet ophouden, maar gelukkig zijn er nog steeds de over het algemeen goed beloopbare wegbermen van gras. Het niet onaardige uitzicht bestaat al enige tijd uit akkers en weiden met in de wijde verten altijd voldoende geboomte.
Vlak vóór het dorp ga je rechtsaf over een weggetje met de weinig opbeurende naam Hongerdijk. Enigszins verrassend is dan ook het verschijnen van een heuse horeca-uitspanning met de mooie naam: Koffie- en Theeschenkerij Hongerdyck (alleen geopend op maandag tot en met vrijdag met op afspraak te bezichtigen ‘boerderijtuin’). Voor koffie en thee zit je hier dus goed ! Uiteindelijk kom je uit op een T-splitsing, waar je linksaf de Breeslootdijk opgaat. Rechts voor je zie je in de verte al de dichte bossen van het Duitse Forst Bentheim.
Je kruist een drukkere weg en komt uiteindelijk uit op een T-splitsing in het gehucht Ebbenbroek. Daar ga je rechtsaf. Na 200 meter volg je, linksaf, een klein weggetje in de richting van een met hekwerk omgeven boorveldje van de NAM, te midden van akkerland. Er staat hier een bordje ‘Verboden toegang’, maar dat moet je negeren om uit te komen bij de stenen grenspaal nr. 105 aan de bosrand. Ná het boorveldje loop je zowaar nog een kort stukje over de Nederlandse akker, maar aan de voetstappen in de grond te zien ben je niet de enige die dat doet.
– Wandelen door het mooie Forst Bentheim –
Het asfaltleed, voor zover je daarvan kunt spreken, is voorlopig goeddeels voorbij. In Duitsland aangekomen ga je linksaf en volgt een veldweg die na een bocht het mooie Forst Bentheim ingaat. Links in het bos bevindt zich een naturistencamping (‘Balderhaar’), maar dat gaat de gemiddelde rugzakwandelaar mogelijk te ver. Daarom het eerste flinke bospad naar rechts genomen dat – met uitzondering van een knik na ongeveer een kilometer – vrijwel rechtuit loopt tot je op een akkertje stuit. Er is hier nogal wat stormschade, zodat het fraaie wandelpad af en toe flink wordt versperd door omgevallen bomen. Dat kan je overkomen als je geen officieel wandelpad volgt, maar een eigen route, zo is onze ervaring.
Wanneer je bij het genoemde akkertje naar links gaat kom je al snel uit op de verkeersweg die door het Forst Bentheim loopt, van Hardenberg naar Uelsen. Daar ga je rechtsaf en je komt langs de welkome horeca-uitspanning ‘Biergarten Heideschlösschen Roolfs’. Ter plaatse is ook een kinderspeelplaats met veel groen. We kregen van de gastvrije uitbater toestemming om aldaar – wat van de weg af – ons eerste kamp op te slaan.
– Vrij kamperen bij een Duitse Biergarten –
Dag 2: Van Forst Bentheim naar Hezingen (21 km)
Ook de tweede dag volgen we grotendeels een zelf ontworpen route. Met de genoemde ANWB-kaart in de hand is dat geen enkel probleem. Eerste doel van vandaag is het natuurreservaat Itterbecker Heide, noordelijk van de verkeersweg gelegen. Eerst steek je bij de Biergarten de weg over en wandel je langs een asfaltweg in de richting van het dorpje Ratzel. Na een bocht naar rechts sla je rechtsaf het bos in en je krijgt een mooi en geheel onverhard parcours door het langgerekte Forst Bentheim voor de voeten. Bij een T-splitsing ga je linksaf en onmiddellijk weer het eerste bospad rechts. Deze ‘verspringing’ herhaalt zich nog een keer en je komt uiteindelijk uit op een asfaltweggetje door het stille Bentheimer woud. Je steekt over en volgt aan de overkant een naar rechts afbuigend bospad. Vrijwel onmiddellijk sla je linksaf, opnieuw een rechtdoor gaand bospad op. Ook hier veel stormschade en dus gekruip door het omgevallen groen. Pas op voor teken !
– Het begin van de mooie Itterbecker Heide –
Het pad komt uit op de fraaie en glooiende Itterbecker Heide en je wandelt daar gewoon ‘gerade aus’ dwars door de heide. Al snel bereik je een grote ‘gras’vlakte aan de rand van de heide, hetgeen landschappelijk een bijzonder aardig effect geeft. Steeds rechtdoor wandelend kom je op een door de heide slingerend zandpad uit. Bij de achterliggende bosrand ga je rechtsaf en je volgt een bos- annex fietspad in de richting van het dorp Itterbeck.
– Itterbecker Heide –
Bij de autoweg aangekomen ga je linksaf langs de weg richting het ‘centrum’ van het dorp. Het volgende doel van deze dag wordt het Duitse dorpje Getelo. Maar de eerste aangeduide afslag naar dit dorp moet je negeren. Dit is namelijk een lange, speciaal voor auto’s bedoelde, omweg. Het beste is om gewoon rechtdoor te lopen, het dorp in. Aan je linkerhand zie je op een gegeven moment een dealer van Mercedes-Benz met daarachter een supermarktje; handig voor als je nog wat wilt foerageren.
Kort vóór de duidelijk zichtbare bocht in de weg (ná de bocht moet trouwens een Gasthof zijn voor een eventuele koffiestop) sla je rechtsaf een klein geasfalteerd weggetje in, Nordker Esch genaamd. Als je vervolgens het tweede straatje naar links – Schulweg – in loopt, passeer je een grote picknicktafel met een aardige, gerestaureerde ‘Kartoffelbunker’, hier geplaatst door de Heimatverein. Heb je dat ook nog even meegenomen.
Aan het eind van de Schulweg ga je rechtsaf en je volgt na korte tijd, schuin linksaf gaand, een bospad. Pogingen om via bospaden in de buurt van het buurtschap Holthouse te komen stranden uiteindelijk, omdat de plaatselijke boer – of wellicht ook de bosbeheerder – op de kaart aangegeven paden soms eenvoudig opheft zonder dat aan de ANWB door te geven. Op een gegeven moment wandel je dan ook noodzakelijkerwijs weer richting het asfalt binnenweggetje, dat Itterbeck met Getelo verbindt. Helaas zit er niet veel anders op dan via dit weggetje naar Getelo te lopen. Onderweg passeer je ter afwisseling aan je rechterhand nog een aardig prehistorisch grafveld met negen grafheuvels. Er is voor de liefhebber een informatiebord !
– Prehistorisch grafveld bij Getelo –
Je hoeft in Getelo niet op zoek te gaan naar een café, want daarover beschikt het dorp niet. Als je bij het begin van de dorpskom naar rechts gaat, wandel je richting de Nederlandse grens. Het pad wordt gelukkig weer onverhard en je bereikt het vaderland bij grenspaal 87. Er wordt hier, nog op Duits grondgebied, kennelijk aan zandwinning gedaan. Aan Nederlandse zijde van de grens – je bent aldaar op het Twentepad gearriveerd ! – loop je één van de twee ‘Mandercirkels’ in. Deze cirkels zijn eind jaren twintig van de vorige eeuw aangelegd als moderne, efficiënte akkers, waarop met landbouwwerktuigen niet hoeft te worden gekeerd. Inmiddels zijn de cirkels weer ‘natuur’ en zij maken nu onderdeel uit van een ruimtelijk kunstwerk. Informatie hierover vind je ter plaatse op een informatiebord.
– Grenspaal 87 nabij de Mandercirkels –
Vanaf hier gaat het vinden van je route je gemakkelijk af, want je volgt gewoon de goed aangegeven aanduidingen van het Twentepad, in geel-rode markering. En gecombineerd met de uitstekende kaartjes in de wandelgids van dit pad kun je haast niet verdwalen.
Via prettig onverharde bospaden volg je de Nederlands-Duitse grens. Je passeert een indrukwekkend diepe Duitse zandgroeve aan je linkerhand. Vervolgens klim je over de Galgenberg, vanwaar je een aardig uitzicht hebt op de bosrijke omgeving. Ook vind je in deze contreien, vaak duidelijk herkenbare, prehistorische grafheuvels langs je pad. Dus ook in de oertijd wist men het buitengewoon fraaie landschap in deze streek te waarderen !
Na de Galgenberg passeer je in het bos een nagebouwde ‘kommiezen-wachthut’, van waaruit in vroeger tijden de grens werd bewaakt.
– Kommiezenhut nabij de Galgenberg –
Het Twentepad maakt een welkom ommetje naar de leuke horeca-uitspanning ‘Molen Bels’, gevestigd in een oude watermolen in de Mosbeek. Van hieruit is het niet ver meer naar de natuurcamping ‘De Witker´, pal op de grens in het buurtschap Hezingen gelegen. Als je onderweg de beherende boer even opbelt, hoef je niet eerst naar de boerderij te lopen. De boer komt gewoon naar jou toe. Maar voor je op de camping arriveert, heb je eerst nog even een bezoekje gebracht aan de vlakbij Molen Bels gelegen watermolen ‘Molen Frans’, waar je een expositie over deze streek kunt bekijken. Vanaf de camping is de dichtstbijzijnde horeca-uitspanning de op Duits grondgebied gelegen Gasthof ‘Zum Lönsberg’ – nabij het Duitse buurtschap Hesingen (!) – met daarnaast een uitkijktoren, die een fraai panorama biedt op het glooiende landschap.
– Het Twentepad bij Hezingen –
Dag 3: Van Hezingen naar Beuningen (22 km)
Vandaag volg je het parcours van het Twentepad door een zeer afwisselend landschap. Op weg naar het natuurreservaat ‘Het Springendal’ loop je eerst nog langs een flinke heide, die de merkwaardige naam ‘Paardenslenkte’ draagt. Mogelijk tref je hier een schaapskudde aan. Na het oversteken van de Hooidijk en de Mosbeekweg kom je in het eigenlijke natuurreservaat uit, een fraai gebied bestaande uit beekbronnen en bijbehorende wellen. Het geaccidenteerde pad kronkelt hier nogal en je loopt ook nog een stukje over een vlonderpad tussen alle nattigheid door. Maar fotogeniek is het allemaal wel.
– Natuurreservaat Het Springendal –
Na het verlaten van ‘Het Springendal’ vind je, iets verderop op de grens van bos en weiland, nog enige duidelijk zichtbare grafheuvels langs je pad. Langzaam maar zeker verlaat je de bossen en loop je langs een met bomen omzoomde akker richting het stadje Ootmarsum. Op een gegeven moment wordt het pad weer verhard en je komt uit op een geasfalteerde weg. Deze weg volg je, langzaam afdalend, naar Ootmarsum met aan je rechterhand het fraai glooiende landschap van de Kersberg.
Bij het begin van de bebouwde kom draait het Twentepad naar rechts en volgt een aardig achterpaadje langs een rij woningen met uitzicht op het heuvelland vrijwel tot in het centrum van Ootmarsum.
Ootmarsum is een heel oud stadje, dat vroeger door wallen was omringd. In het stratenpatroon zijn deze wallen nog herkenbaar. Het gezellige centrum wordt gedomineerd door de grote grijze RK-kerk en het voormalige stadhuis(je). Het stadje wordt druk bezocht door toeristen, onder meer vanwege de grote hoeveelheid galerieën, die je hier aantreft. Aan horeca en winkels is hier uiteraard geen gebrek. Kortom, een leuke plaats voor een koffie- of lunchpauze.
– Het leuke Twentse stadje Ootmarsum –
Ootmarsum wordt aan zuidoostelijke zijde verlaten en je passeert de ijsbaan en een aardige buitenwijk. Het is allemaal geasfalteerd hier, maar na het oversteken van de Dusinksweg beland je weer op zandige ondergrond, de Witstaartweg. Deze weg komt uit op de geasfalteerde Kooiweg, genoemd naar de verderop gelegen eendenkooi. Het asfaltleed duurt maar heel even, want na het oversteken van de brug over de Tilligterbeek, ga je onmiddellijk rechtsaf over een smal voetpad langs de beek. Het is hier bijzonder leuk lopen, al kun je altijd achterna worden gezeten door mountainbikers die dit paadje ook kennen. In de buurt van de Huneborg kom je korte tijd weer op een asfaltweggetje uit. Bij een boerderij aan je linkerhand loop je, min of meer over het erf van de boer, recht op de zwaar beboste borg af. Het gaat hier om overblijfselen van een oud verdedigingswerk, mogelijk uit de 12e eeuw. Ter plekke wordt dat toegelicht op borden. Helaas hebben de muggen het hier, in een moerasachtige omgeving, ook prima naar hun zin ! Als je wilt pauzeren, kun je dat dus beter doen aan de oevers van het nabij gelegen Kanaal Almelo-Nordhorn, dat onmiddellijk na het gereed komen ervan in onbruik is geraakt vanwege onvoldoende diepte voor de toen gebruikelijke schepen. Nu is het geworden tot een prachtig natuurmonument.
Je volgt het kanaal door over de brug en dan linksaf te gaan. Je moet goed opletten, want na zo’n 600 meter al gaat het Twentepad naar rechts om vervolgens de loop van de Voltherbeek te volgen over alweer zo’n bijzonder fraai en smal voetpad. Op dit soort paden is het Twentse landschap op zijn best !
– Wandelen langs de fraaie Voltherbeek –
Op een kruising met een onverhard zandpad ga je linksaf en al snel bereik je de brug over het bekende Twentse riviertje de Dinkel, alhoewel … eigenlijk is het de Bijdinkel, want de echte Dinkel tref je iets verderop aan bij de al even bekende en fotogenieke watermolen van Singraven. Maar dan ben je intussen alweer op het asfalt terecht gekomen, waar talloze fietsers je gezelschap komen houden. Het Twentse landschap blijft echter onverminderd fraai, nu in de beboste vallei van de Dinkel.
Natuurlijk houd je een horecastop bij de gezellige uitspanning Singraven, alwaar een watervalletje annex stroomversnelling een aangenaam uitzicht bieden vanaf het terras aan de Dinkel.
– De schitterende havezathe “Singraven” –
De laatste etappe van vandaag voert langs de oevers van de Dinkel. Je passeert de schitterende havezathe van Singraven, een eeuwenoud adellijk huis, dat midden in een prachtig park staat. Dan gaat het rechtsaf langs de beboste oevers van de sterk meanderende Dinkel. Je wandelt hier door een mooie, parkachtige omgeving en komt uiteindelijk uit op de drukke weg van Oldenzaal naar Denekamp. Na die weg te zijn overgestoken, maak je nog een aardig ‘ommetje’ door het Sterrebosch, voor je uitkomt in de bebouwde kom van het dorpje Beuningen.
– Het Twentepad langs de Dinkel –
Hier steek je, bij het café naar links gaand, opnieuw de Dinkel over en je volgt, naar rechts gaand, een tijdje het wandelpad langs het riviertje dat op een gegeven moment in het flankerende bos verdwijnt. Het lijkt hier soms wel een oerwoud ! Na enige tijd ontwaar je aan de overzijde van de Dinkel een camping, maar om daar te komen moet je doorlopen tot de Kampbrug over het riviertje. Vandaar is het, rechtsaan houdend, niet ver meer lopen naar de tweede natuurcamping op deze tocht, ’t Olde Kottink genaamd. Een bijzonder fraai gelegen en rustige camping met veel 50+-caravans, maar ook een apart gedeelte voor rugzakkampeerders. De gastvrije eigenares verkoopt je desgewenst nog wel het een en ander aan drinkwaren.
– De fraaie natuurcamping ’t Olde Kottink –
Dag 4: Van Beuningen naar Oldenzaal (11 km)
Ook de laatste dag volg je het goed aangegeven Twentepad. Opnieuw overvalt je het gevoel hoe bevoorrecht de ‘Tukkers’ zijn dat zij hier – in dit buitengewoon fraaie coulisselandschap – mogen wonen. Vanaf de camping loop je in de richting van de Austieberg, maar je gaat pas ‘klimmen’ in de buurt van de verderop gelegen Hakenberg. Hier en elders in Twente tref je fraaie buitens aan van voormalige textielfabrikanten. Je pad voert kronkelend door het landgoed ‘De Hakenberg’, dat afwisselend bestaat uit bossen, akkers en weiden. Na het verlaten van het landgoed heb je op de Hoge Kaviksweg een fraai uitzicht op de lager gelegen omgeving. De route voert in de richting van alweer een berg: de Tankenberg, met 84 meter de hoogste berg van Overijssel. Maar eerst passeer je nog de prachtig gelegen boerenhoeven De Reuver en ’t Middelkamp. Juist vóór de Tankenberg – daar kom je dus niet – gaat het Twentepad naar links richting een drukke autoweg die nabij een horeca-uitspanning wordt overgestoken.
– Mariakapelletje langs het Twentepad bij Oldenzaal –
Wij volgden vanaf dit punt een eigen mooie route – onder langs de Tankenberg – naar Oldenzaal om familie te bezoeken. Maar ongetwijfeld hebben de paar laatste kilometers van deze voettocht via het officiële Twentepad naar het stadje Oldenzaal eveneens fraai landschap te bieden. In ieder geval klinken de namen Natuurmonument Elfterheurne en Landgoed Kalheupink veelbelovend.
Deze voettocht eindigt bij het treinstation van Oldenzaal. Helaas is het station enigszins buiten het centrum van dit leuke stadje gelegen, maar een waardige afsluiting van deze mooie vierdaagse voettocht door het oosten van Nederland – en een stukje Duitsland – rechtvaardigt een ommetje naar de binnenstad. Tenslotte, zoveel heb je vandaag nu ook weer niet gelopen !
– – –
(copyright: JWE van de Poel)