Na drieëndertig jaar werd het in 2023 wel weer eens tijd om onze schreden te zetten in het gebied waar het riviertje de Lesse in de rivier de Maas stroomt. We hebben het over de Belgische Ardennen … nog wat nauwkeuriger aangeduid: de landstreek Condroz. Destijds, in 1990, wandelden wij – als onderdeel van een rugzaktocht met nog jonge kinderen – over het sentier langs de Lesse, van Anseremme naar Houyet. Maar ook in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw vertoefden wij reeds in dit fraaie gebied, deels om te wandelen, maar vooral ook om over de Lesse te kajakken. Een tak van sport die zich, zo namen wij ook dit keer waar, nog immer in een zeer grote mate van belangstelling mag verheugen.
Kamperen aan de oever van de Lesse
Met onze vier rugzaktentjes vinden wij domicilie op een mooi, schaduwrijk, ‘grasstrandje’ aan de oever van de Lesse op de prachtig in een meander van de Lesse gelegen camping ‘Villatoile’ in het gehucht Pont-à-Lesse … een paar kilometer stroomopwaarts vanaf het aan de Maas gelegen dorpje Anseremme, waar de Lesse in de Maas uitstroomt. In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw kampeerden wij hier ook al enige malen. Het sanitair was toen erg eenvoudig. De reviews over de staat van het huidige sanitair beloofden ook al niet veel goeds, maar we waagden het er maar op. Conclusie: in het mooie hoofdgebouw (een kasteelboerderij), vlakbij ons grasstrandje, waren de douches prima (geen muntautomaten) en de toiletten netjes, maar niet allemaal voorzien van een slot(!). De wastafels hadden alleen koud water. De afwas diende te geschieden in een half open stenen ruimte van het hoofdgebouw, enigszins verborgen achter struikgewas. Ook daar alleen koud water, tenzij je met een muntje werkte. Of dat werkte hebben we niet geprobeerd. Warm water haalden we uit de douches, die soms erg heet water produceerden. Nadat de zon uit zicht was verdwenen, duurde het nogal lang eer de automatische verlichting in de afwasruimte aan ging. Al met al zeker geen onvoldoende voor het sanitair, maar meer dan een 6 wilden we ook niet geven. De camping beschikt in het hoofdgebouw trouwens over een gezellig eetcafé – Bistro Le Moulin – met buitenterras.
Château de Freyr aan de oever van de Maas
Bij ‘Reisboekwinkel de Zwerver’ kochten we wandelkaart 35 ‘Dinant’ van het Belgische Nationaal Geografisch Instituut. Een prima wandelkaart op stafkaart-niveau, schaal 1:20.000. Alle lokale en GR-wandelingen zijn op deze kaart ingetekend en benoemd. Daardoor kun je eenvoudig een paar mooie wandelingen in dit gebied selecteren, geheel naar eigen behoefte. De achterkant van de wandelkaart bevat, in wat andere vormgeving, dezelfde kaart, maar dan speciaal voor hen die mountainbike-routes willen zien. Slim bedacht! Het parcours van onze eerste wandeling – bij de Abbaye de Maredsous – valt helaas buiten de aangeschafte kaart. Maar de verschillende wandelsites op het internet geven voldoende informatie om toch een wandeling aldaar te kunnen selecteren.
De oever van de Lesse bij het grasstrandje op camping Villatoile
Ons vierdaags wandelweekend – in de eerste helft van september – verloopt in tropische sferen. Elke dag 31 graden Celsius en weinig wind! Maar gelukkig wandelen we veel onder de dekking van bomen. En het grasstrandje ligt na terugkeer van de wandelingen keurig in de schaduw. Veel zweten wordt bij dit weer desondanks onvermijdelijk. Iets om rekening mee te houden bij de keuze van mee te nemen wandelkledij.
Dag 1: Promenade de Maredsous (10 km)
Op het internet vinden we de elf kilometer lange rondwandeling ‘Rond de Abdij van Maredsous’, aangeboden door PASAR MijnRoute.be, voorzien van een mooie wandelkaart plus wat summiere toelichtingen. We starten deze wandeling bij het imposante gebouwencomplex van de Abbaye de Maredsous.
De indrukwekkende Abbaye de Maredsous
Deze benedictijnenabdij werd in 1872 door Beierse monniken opgetrokken. De monniken bouwden wereldfaam op als schrijvers en uitgevers van theologische en bijbelse werken. In de abdijgebouwen werd een abdijschool ondergebracht, alsmede een natuurwetenschappelijk museum, een school voor opleiding in de kunstnijverheid en een grote bibliotheek. Vroeger werden hier ook bier en kaas geproduceerd. Het Maredsous-bier wordt inmiddels elders gebrouwen. De kloosterlingen maakten zelf de smeedijzeren hekken en ook beschilderden zij zelf de binnenmuren van de in 1888 voltooide kloosterkerk. Vanzelfsprekend nemen we een kijkje in de kerk en bezoeken we na afloop van de wandeling de bij de abdij behorende horeca-uitspanning.
De abijkerk van de Abbaye de Maredsous
We verlaten het bij de abdij behorende parkeerterrein in zuidelijke richting. De eerste drie kilometer wandelen we over geasfalteerde weggetjes. Al snel slaan we een niet tot het wandelparcours behorend zijweggetje naar rechts in om een kort bezoek te brengen aan een tweede, kleinere, abdij: de Abbaye de Maredret. Deze abdij voor benedictijner zusters werd in 1893 ingehuldigd. In de abdij hielden de zusters zich bezig met het kopiëren en ‘verluchten’ – dat wil zeggen illustreren en versieren – van middeleeuwse handschriften. De abdij beschikt over een omheining van zware stenen muren en torens. Toch wel een apart gezicht!
Op weg naar de Abbaye de Maredret
Weer terug op de route slaan we rechtsaf en komen we op een viersprong terecht, waar we linksaf slaan richting het dorpje Sosoye. Het gelukkig niet druk bereden asfaltweggetje – de Rue du Chêne (Eikenstraat) – voert ons door een mooi landschap naar het in het dal van het beekje de Molignée gelegen dorpje Sosoye – ‘un village de montagnards’, zo lezen we onderweg. Sosoye behoort naar verluidt tot de mooiste dorpjes in Wallonië. Het is hier uitermate rustig. De dorpskerk is gewijd aan de Geboorte van Onze-Lieve-Vrouw.
De Promenade de Maredsous in Sosoye
We steken de Molignée over en klimmen het beekdal weer uit. We komen wat meer tussen de bomen, en dus in welkome schaduw, terecht op een onverhard pad. Bij een kleine kapel bereik je het hoogste punt en volg je het bospad scherp naar links toe. Een meer open stuk op dit pad biedt een mooi uitzicht op het in de verte liggende Sosoye. Bij het verlaten van het bos, daar waar het bospad aankomt op een asfaltweggetje, staan we voor een keuze. Gaan we volgens de geplande route via het dorp Denée ruim drie kilometer over asfalt lopen in de brandende zon, of volgen we het beboste onverharde pad dat vanaf dit kruispunt direct naar de Abbaye de Maredsous leidt? De keuze is snel gemaakt. Het dalende bospad blijkt geen gemakkelijk begaanbaar pad te zijn, maar brengt ons uiteindelijk op de autoweg van Denée naar Maredsous. We kunnen de torens van de abdijkerk tussen de bomen door al zien.
Sosoye, mooi gelegen in het dal van de Molignée
Vanaf hier volgen we een stukje van de autoweg naar het dorp Maredret, tot we, weer terug op de geplande wandelroute, bij het Château de Maredsous linksaf slaan. De Abbaye de Maredsous wordt hier aangegeven en is niet ver meer. Het château is een mooie kasteelhoeve uit de 17e en 18e eeuw. Na wat gekronkel over een stijgend pad door een mooi landschap bereiken we de parkeerplaats van de Abbaye. Al met al viel de wandeling als zodanig toch wat tegen, vooral door het vele asfalt op ons pad en de niet altijd comfortabele bospaden. Maar niet getreurd, het Maredsous-bier smaakte er niet minder om!
Dag 2: Sentier de la Lesse (16 km)
We maken vandaag een wandeling door het wonderschone dal van het riviertje de Lesse en lassen in die wandeling een bezoek in aan het Nationaal Park van Furfooz. De route door het Lessedal is vrij eenvoudig. Je volgt het grotendeels onverharde pad langs het riviertje, welk pad tevens onderdeel is van de GR 17, Sentier de la Lesse et La Lomme. De wandeling start en eindigt op de camping. Het mooie is dat auto’s en andere motorvoertuigen hier, een enkele plek daargelaten, niet kunnen komen, zodat je kunt genieten van een prachtige wandeling door een zo goed als verlaten rivierdal, zeker buiten de weekends, als er wat minder wordt gekanood. Puur natuur!
We vertrekken vanaf de camping over het asfaltweggetje naar Anseremme. Vlak vóór de brug over de Lesse vinden we het onverharde sentier dat vanaf hier tot Anseremme de linkeroever van de Lesse volgt. Een prachtig pad tussen de Lesse en de hoog gelegen spoorbaan. De overzijde van de Lesse is ook bebost, waardoor je al het idee krijgt van een verlaten streek. In Anseremme nemen we de trein naar het gehucht Gendron-Celles, de eerste halte in de richting van Houyet. Het kan hier in de ochtend druk zijn, want veel kanovaarders starten eveneens op dit station hun dagje uit op de Lesse. De treinrit voert door een prachtig landschap en verschillende malen steken we over een hoge spoorbrug de Lesse over.
Kano afvaart in Gendron-Celles
In Gendron vind je de ‘Auberge de la Lesse’, waar je desgewenst een vroege horecastop zou kunnen houden. Vlakbij vinden de kanovaarders hun startpunt – er kan trouwens ook in Houyet worden begonnen –, voorzien van een rolbaan waarmee de kano’s de Lesse in worden ‘gerold’. Het is hier een drukte van belang! Wij volgen echter het Sentier de La Lesse en genieten van de schaduw die we krijgen van het geboomte langs het wandelpad. Betrekkelijk snel bereiken we de meander van de Lesse die om het park van Furfooz slingert. Er is hier een prachtig aan de Lesse gelegen cafeetje, genaamd ‘La Flobette’, met een lang overdekt terras. Je kunt hier, als je wilt, halt houden voor een drankje en een hapje, te midden van vele kanovaarders die op hetzelfde idee zijn gekomen. Overigens zorgen die kanovaarders, zeker op drukke dagen, tijdens de gehele wandeling wel voor enige geluidsoverlast, maar dat zul je voor lief moeten nemen.
Indrukwekkende spelonken en grotten in het Nationaal Park van Furfooz
We vervolgen ons pad langs de Lesse en bereiken al snel een iets verder van het riviertje gelegen driesprong van wandelpaden, waar we het Lesse-sentier tijdelijk verlaten om ons via een langzaam stijgend breed bospad richting Furfooz te begeven. Bij een parkeerplaats vinden we de ingang van het Nationaal Park, toegang vijf euro per persoon. Maar het is de moeite waard! Het park beschikt over prachtige points de vue op het Lessedal, grotten en spelonken en overblijfselen van Romeinse en middeleeuwse gebouwen. Vooral het gereconstrueerde Romeinse badhuis is de moeite waard.
Fraai uitzicht op het Lessedal vanuit een grot in het Nationaal Park van Furfooz
Het wandelpad door het Nationaal Park daalt uiteindelijk via indrukwekkende spelonken en langs imposante grot-ingangen af naar de Lesse. Opnieuw passeren we ‘La Flobette’ en bij de voornoemde driesprong slaan we nu linksaf om het Sentier de La Lesse te vervolgen. We komen langs een klein gehuchtje bij de ‘Aiquilles de Chaleux’ met de ‘Roche à la Chandelle’.
De klimrotsen van ‘Aiquilles de Chaleux’ aan de Lesse
Het is allemaal prachtig om te zien. Af en toe moet er even worden geklommen om een van een voetpad voorziene spoorbrug te bereiken. Dat geeft dan weer mooie uitzichten op de vandaag druk bevaren Lesse. Een paar kilometer verderop krijg je het mooiste uitzicht van vandaag voor de voeten, het boven op een steile rotswand gelegen Château de Walzin.
Het Château van Walzin blijft altijd imponeren
Dit kasteel werd oorspronkelijk gebouwd in de 13e eeuw, maar in 1554 door de Fransen verwoest. In 1581 werd het château herbouwd en bij een restauratie omstreeks 1880 kreeg het zijn huidige Vlaams-Spaanse uiterlijk. Onder het kasteel is een stuw in de Lesse die door de kanovaarders moet worden genomen. Toen wij hier 33 jaar geleden waren diende je de Lesse stroomafwaarts van Walzin te doorwaden, maar dat hoeft nu – gelukkig – niet meer. Er is ter plekke een mooie voetbrug gebouwd. De laatste twee kilometers naar de camping kom je op een asfaltweggetje te wandelen, waar op een mooie dag best wat auto’s passeren. Je eindigt de wandeling in het gehucht Pont-à-Lesse, met een tot hotel verbouwd kasteel. De camping bereik je door hier, met het asfaltweggetje mee, de brug over de Lesse over te steken. Het einde van een wandeldag door fantastische natuur!
Weekend kano-drukte bij het Château de Walzin
Dag 3: Chemin des Crêtes (13km)
Na de prachtige dagwandeling langs de Lesse maken we vandaag een wandeling waarbij we het diep ingesneden, indrukwekkende dal van de rivier de Maas bezoeken. Het Maasdal wordt in deze contreien op verschillende punten geflankeerd door imposante rotswanden, die deels ook als ‘klimrots’ in gebruik zijn. Om al dit fraais te bezoeken volgen we grotendeels de route van de op de voornoemde wandelkaart 35 aangegeven, bijna steeds onverharde, ‘Chemin des Crêtes’. Startpunt is het niet ver van de camping op de hoogvlakte gelegen dorpje Falmignoul. In het dorp vind je, nabij het kruispunt met de N989 naar het in de Maasvallei gelegen dorp Heer, een parkeerterrein. Hier vertrekt de op de wandelkaart aangegeven ‘Chemin des Crêtes’. In het veld wordt dit sentier goed aangegeven door middel van gelig gekleurde rechthoeken.
Over de Rue des Cretias lopen we, via een eigen variant, langs de dorpskerk langzaam maar zeker omhoog tot we, na een bocht naar rechts, op de Rue Haute uitkomen. We gaan naar links en slaan de eerste veldweg aan de rechterkant in. Na een paar honderd meter komen we uit bij de route van de Chemin des Crêtes, maar we gaan hier rechtdoor, over een op de kaart aangegeven ‘variant’. Al wandelend over de golvende hoogvlakte bereiken we al snel de rand van het hellingbos langs de Maas. Daar vinden we de tekens van de GR 125 (‘Tour de l’Entre-Sambre-et-Meuse’) die we, via een greppel, naar links toe gaan volgen. Een kronkelig smal en beschut sentier, vaak op de rand van velden en het hellingbos. Af en toe is er naast het prachtige pad een point de vue, vanwaar je van schitterende uitzichten op het dal van de Maas kunt genieten.
En alweer zo’n schitterend point de vue aan de Chemin des Crêtes
Je passeert de goed in het bos verstopte ruïne van het vanaf 900 gebouwde, maar in 1675 gesloopte ‘Château Thierry’. Er staat een hek omheen en het is dus niet de bedoeling dat je het terrein van de ruïne betreedt. Ongetwijfeld zou dat ook gevaarlijk kunnen zijn. In de nabijheid kun je vanaf een schitterend point de vue wél het aan de Maas gelegen indrukwekkende Château de Waulsort zien. Het kasteel is min of meer het restant van een vroegere abdij. De abtswoning werd in de 19e eeuw als kasteel heringericht. Vandaag is het een privéwoning.
Een prachtig uitzicht op Waulsort en het Château de Waulsort
Iets verderop passeren we een beekdalletje – de GR 125 en de Chemin des Crêtes komen hier weer samen – waar we vanwege de natte ondergrond goed moeten uitkijken om val- en glijpartijen te voorkomen. Dit passagepunt had eigenlijk gezekerd moeten zijn. Eén van onze medewandelaars raakte hier na een glijpartij gewond. Gelukkig kon hij na verzorging de wandeltocht weer voortzetten.
Het beekdal van ‘Les Cascatelles’ valt toch wat tegen door gebrek aan water
Uiteindelijk komt het sentier uit in het beekdal van ‘Les Cascatelles’, waar je, zoals de naam al zegt, tijdens de afdaling vele kleine watervalletjes achter elkaar aantreft. Echt spectaculair wordt het niet, maar dat zou te maken kunnen hebben met een tijdelijk (?) tekort aan water in de beek. Uiteindelijk kom je uit bij de oever van de Maas. Vanaf hier volgen we de rechteroever van de Maas stroomafwaarts. De Chemin des Crêtes blijft onveranderlijk prachtig. Het onverharde pad gaat eerst een paar kilometer door bebossing en je ziet het prachtige Château de Waulsort nu aan de overkant van de rivier liggen. Zeker in de weekends kan het op het water een drukte van belang zijn met allerlei plezierbootjes.
Chemin des Crêtes langs de Maas
Bij de jachthaven vind je een horecabedrijf, waar je – waarschijnlijk alleen in het vaarseizoen – een rustpauze zou kunnen houden. Op enig moment gaat het sentier verder over een open weide. Heel plezierig om hier te wandelen. Na een bocht naar rechts in de rivier gaat de Chemin des Crêtes rechtsaf de dicht beboste helling op en je komt, na negentig hoogtemeters te hebben overbrugd, uit bij het punt waar je in het begin van de wandeling de GR 125 naar links bent gaan volgen.
Aangenaam wandelen langs de Maas op de Chemin des Crêtes
Je kunt ervoor kiezen om de Chemin des Crêtes verder naar links toe te volgen om via het natuurreservaat ‘Colèbi’ terug te keren naar Falmignoul. Een mooie route zonder veel obstakels. Een deel van onze groep kiest hiervoor. De andere wandelaars keren weer terug over de hoge veldweg waar we eerder op deze wandeling ook al liepen. Bij de kruising met de officiële route van de Chemin des Crêtes gaan we linksaf en wandelen we over een grasbaan. In de verte zie je het dorpje Falmignoul al liggen. Qua tijd maakt het volgen van de ene of de andere route maar weinig verschil, zo konden we vaststellen. Al met al opnieuw een prachtige wandeldag, waarbij we gelukkig niet al te veel last hadden van de hitte!
Dag 4: Promenade de Freyr (10 km)
De laatste wandeling die we dit weekend maken start en eindigt, net als de wandeling op de tweede dag, op de camping Villatoile. De ‘Promenade de Freyr’ wordt in het veld aangegeven met paarsachtig gekleurde rechthoeken. Hoogtepunt op deze wandeling zijn ongetwijfeld de ‘Roches de Freyr’ langs de Maas. Imposante klimrotsen, waar het, getuige de kruisjes die hier en daar aan de rotswanden zijn bevestigd, een enkele keer ook wel helemaal mis is gegaan.
Direct vanaf de camping volgen we het rustige asfaltweggetje dat uit het Lessedal omhoog klimt. Hier heb je waarschijnlijk gisteren ook al met de auto gereden, op weg naar Falmignoul. Na zo’n twee kilometer sla je op de T-kruising met de N95 rechtsaf. Na ongeveer 200 meter wandelen zie je aan de Maaskant van de weg een parkeerplaats, waar een klein paadje naar een schitterend point de vue leidt.
De Rochers de Freyr met aan de overkant van de Maas het Château de Freyr
Het uitzicht omvat de imposante Roches de Freyr die hier tot in het rivierwater staan, alsmede het aan de overkant van de Maas gelegen ‘Château de Freyr’ (16e-18e eeuw) met zijn mooie tuinen. Ongeveer 100 meter verderop op de N95 kun je over het met rood-witte strepen aangeduide parcours van de GR’s 125/126 steil afdalen naar de Maas. Een echt geitenpad, waar tijdens de afdaling een wandelstok bijzonder nuttig is. Het is ook hier weer oppassen geblazen. In feite volgen we hier een eigen variant, want de Promenade de Freyr gaat ietsje verder op de N95 aan de afdaling naar de Maas beginnen. Met onze variant komen we echter langs de fotogenieke plek waar de Freyr-rotsen in de Maas staan. Ter plekke kun je als wandelaar tóch passeren over een veilig stenen pad onder de rotsen. Zou je hier in de Maas vallen, dan val je – gelukkig – niet diep.
Smal wandelpad langs de Maas onder de Rochers de Freyr
Het onverharde sentier vervolgt zijn weg onder de indrukwekkende rotsen van Freyr langs. Na korte tijd komt ook de Promenade de Freyr van rechts op dit pad uit. Er volgt een aangename wandeling door het helllingbos, direct langs de Maas. Na een bocht naar rechts in de rivier bereik je langzaam maar zeker de bebouwing van het aan de Maas gelegen dorp Anseremme. Aan de overkant van de rivier zie je weer imposante rotswanden. Aan deze kant passeer je de gebouwen van een uit de 15e en 16e eeuw daterende Priorij, compleet met kerk en kerkhof.
De Priorij van Anseremme
In Anseremme krijg je zicht op de door Gustave Eiffel gebouwde spoorbrug over de Maas. Uiteindelijk steek je over de 16e-eeuwse ‘Pont St-Jean’ – met dubbele boog – de Lesse over. De Promenade de Freyr gaat links achter een rijtje huizen bij de brug via een trap de heuvel op. Vervolgens slingert het pad op hoogte met de Lesse mee, waarbij je af en toe langs een aardig woonwijkje met vrijstaande huizen en af en toe door het bos loopt. Uiteindelijk kom je uit bij het geaccidenteerde en beboste gebiedje ‘Plain des Fosses’, waar je even moet zoeken naar het hoog op de rotsen boven de Lesse gelegen point de vue, met een schitterend uitzicht op de in een Lesse-meander liggende camping Villatoile.
Camping Villatoile in het dal van de Lesse
Ten slotte daal je over de Promenade de Freyr langzaam af door het mooie hellingbos langs de Lesse tot je weer terug bent in het gehucht Pont-à-Lesse en, na de brug over de Lesse te zijn overgestoken, op de camping. Een bijzonder fraaie afsluitende wandeling in een in zijn geheel indrukwekkend wandelgebied.
– – –
(Copyright: JWE van de Poel)