Voor de tweede keer in successie organiseren we een wandelweekend zonder zware rugzakken, vanuit één centraal punt. Dat kan een camping zijn, maar natuurlijk ook een vakantiehuisje of een hotel of pension. Om toch een beetje vast te houden aan onze kampeerervaringen uit het verleden kiezen wij opnieuw voor een camping. Ditmaal wordt het Camping Burgen bij het gelijknamige dorp, gelegen aan de zuidoever van de Duitse Moezel tussen Alken/Brodenbach en Treis-Karden (zie ook onze voettocht ‘Moezel – Untermosel’ op deze wandelpagina). We huren daar een kleine ‘Moselhütte’, waarin twee tweepersoonsbedden boven elkaar zijn geplaatst. De hut is verder voorzien van een koelkast en talloze stopcontacten (!), maar er is géén stromend water of een kookgelegenheid. De campingeigenaar levert desgewenst echter, gratis, een tweepits elektrisch kooktoestel, waarmee je buiten onder de voorluifel van de hut kunt koken. De waterkraan is op de camping vlak in de buurt. Tot de inventaris hoort onder meer een draagbare hardplastic drinkwatertank. Ook het nodige vaatwerk is aanwezig. In de buurt van de Moselhütte zetten we een driepersoons rugzaktentje op, zodat er slaapplaats is voor zes à zeven personen. Als je aan de voorkant van de hut een zelf meegenomen tarp opzet, kun je aangenaam en droog zitten. De gemakkelijke stoelen en een tafel worden ‘om niet’ door de camping geleverd. Slaapzakken zelf meenemen, óók voor het overnachten in de Moselhütte, is de handigste oplossing.
Het is, begin september, nogal druk op de camping met caravans en campers – niet echt een aantrekkelijke aanblik dus – maar de ondervonden service van de campingeigenaar maakt alles goed. Bij regenachtig en fris weer kan zonder bezwaar gebruik worden gemaakt van de nabije kantine van de camping. “Wil je iets drinken? Haal het maar uit de koelkast en schrijf het op!” Nog nooit meegemaakt! De camping beschikt ook over een bescheiden winkeltje, waar men broodjes, bier, wijn, frisdranken en andere nuttige zaken te koop aanbiedt. Het sanitair van de camping ziet er prima uit!
Net als vorig jaar wandelen we niet uitsluitend vanaf de camping. We maken onder meer kennis met het voor ons (nog) onbekende fenomeen van ‘Traumpfade’ – ‘droompaden’ – van de Rijn, Moezel en Eifel, die te vinden zijn op de prachtige en zeer bruikbare internetpagina www.traumpfade.info Plezierig wandelen in plaats van ‘kilometervreten’, zo luidt de kernboodschap van het project ‘Traumpfade’. Je vindt in dit gebied 26 Traumpfade – altijd rondwandelingen – voor een hele of halve dag wandelen. Anders dan bij langeafstandswandelpaden, die in etappes en in meerdere dagen gelopen moeten worden, kan je bij de Traumpfade elke morgen opnieuw kiezen of en zo ja, waar je die dag wilt gaan wandelen. Uit een ‘wandelkeuzemenu’ kun je kiezen uit wandelroutes met verschillende lengtes, landschappen en thema’s. Blijkens de tekst van de organisatie achter de Traumpfade staat niet elk Traumpfad op zichzelf: “De routes hebben een gemeenschappelijke filosofie en vormen samen een keurmerk dat garant staat voor ‘onvergetelijke wandelbelevenissen van de hoogste kwaliteit en met veel afwisseling’. De Traumpfade zijn de eerste Duitse gekwalificeerde wandeltochten die wandelervaringen ‘à la carte’ bieden, waarbij je kunt kiezen uit wandelingen van een halve of een hele dag: een absoluut unicum in de wandeldriehoek Rijn-Moezel-Eifel.” Op de site vind je per Traumpfad alle benodigde informatie, waaronder een zeer bruikbare ‘interactieve tourplanner’. Je kunt desgewenst de route gemakkelijk overzetten op je eigen navigatie-apparaat. Op YouTube kun je thuis alvast kennis nemen van deze Traumpfade. Ene ‘Dirk Outdoor’ uit Duitsland heeft hier een interessant project van gemaakt. Dan weet je wat je te wachten staat!
Vanwege tegenvallende weersomstandigheden gedurende ons wandelweekend kunnen we niet alle vooraf geplande wandelingen maken. Op de eerste dag onderbreken we de autorit naar de camping voor het maken van onze eerste Traumpfad-wandeling: het Rhein-Traumpfad ‘Höhlen- und Schluchtensteig’. De volgende dag opnieuw een Traumpfad: het Mosel-Traumpfad ‘Pyrmonter Felsensteig’. De derde dag besluiten we vanwege zeer slechte weersomstandigheden niet op pad te gaan. In plaats daarvan brengen we een bezoek aan de ‘Festung Ehrenbreitstein’ bij Koblenz. In de namiddag lopen we nog een ‘eigen route’ vanaf de camping: een ‘Panorama rondwandeling Burgen’. Op de vierde en laatste dag van ons wandelweekend maken we een rondwandeling bij de aan de Moezel gelegen wijndorpjes Löf en Hatzenport, waarbij we gebruik maken van de routes van de Moselsteig en de oude Moselhöhenweg, twee langeafstandswandelpaden langs de Moezel. Op de in ons bezit zijnde stafkaarten van de Eifelverein worden de Traumpfade (nog) niet aangegeven. Geen nood, want de kaarten op traumpfade.info zijn prima en, belangrijker wellicht, in het veld wordt de route van een Traumpfad uitstekend aangegeven. Uiteraard kun je een rondwandeling op elke gewenste plek beginnen, maar ieder Traumpfad kent een officiële startplaats met voldoende parkeerruimte en met een informatief informatiepaneel, waarop de te wandelen route nog eens duidelijk staat aangegeven. Op zijn Duits helemaal top dus!!
Dag 1: Rhein-Traumpfad ‘Höhlen- und Schluchtensteig’ (12 km)
De Höhlen- und Schluchtensteig – moeilijkheidsgraad ‘mittel’ – vind je onmiddellijk ten noorden van het vulkanische kratermeer Laacher See in de Oost-Eifel, tussen de dorpen Kell, Wassenach en Burgbrohl. Zoals de naam van het pad al aangeeft gaat het bij deze wandeling vooral om grotten en ravijnen. De rivier de Rijn is weliswaar niet ver weg, maar die krijg je op deze rondwandeling niet te zien. De officiële startplaats van de Höhlen- und Schluchtensteig – Parkplatz Bergwege – ligt op de hoogvlakte tussen de dorpen Wassenach en Kell aan de weg met nummer K57, iets ten noorden van boerderij Berghof. Als je een stafkaart bij je wil steken heb je Wanderkarte nr. 10, das Brohltal, schaal 1:25.000, van de Eifelverein nodig. Maar let op … de officiële route van het Traumpfad staat, zoals gezegd, op deze stafkaart niet aangegeven en bovendien is niet elk paadje van de officiële Traumpfad-route duidelijk terug te vinden tussen een wirwar van bospaadjes. Niet hinderlijk op zich, omdat de route in het veld zeer goed wordt aangegeven. De Höhlen- und Schluchtensteig is vrijwel geheel onverhard.
Vanaf de parkeerplaats wandel je naar beneden, het dal van de kleine Krayerbach in. Het is hier op de hoogvlakte nogal open, dus je kunt al wandelend van prachtige panorama’s op het omringende landschap genieten. Beneden in het dal aangekomen wandel je langs de Krayermühle, waarna het dal ongemerkt overgaat in het dal van de Pönterbach. Het is hier in het dicht begroeide beekdal prachtig wandelen, steeds over een licht dalend pad. Kort na het passeren van een schutzhütte steek je over een bruggetje de Pönterbach over en begin je aan een nogal steile klim, die gelukkig niet lang duurt. Boven aangekomen loop je enige tijd over een aangenaam pad dat hier op en neer door het bos slingert. Je passeert een mooi uitkijkpunt, waarvandaan je het diepe dal van de Brohlbach inkijkt, met beneden het half tussen de bomen verscholen Schloss Schweppenburg, dat een geschiedenis kent die teruggaat tot 1365. Nog fraaier is het uitzicht op het vulkaanlandschap van het Brohltal dat verderop op je wacht bij het uitzichtpunt ‘Schöne Aussicht’ (zie over het Brohltal ook de voettocht ‘Brohlbach en Ahr’ op deze wandelpagina). Vanaf het aussichtspunkt daal je over kleine slingerpaadjes de dicht beboste steile heuvelrand af tot je uitkomt bij een imposant spoorwegviaduct van de ‘Vulkaanexpress’. Ter plekke is ook een horecabedrijf, Jägerheim geheten, maar dat bedrijf is, kennelijk definitief, gesloten.
Achter Jägerheim vind je in de tufstenen bergwand de zogenoemde ‘Trasshöhlen’, waar de Höhlen- und Schluchtensteig doorheen slingert. Deze grotten zijn niet natuurlijk, maar resultaat van graafwerkzaamheden waarmee reeds door de Romeinen is begonnen om bouwmateriaal te krijgen. In de 17e eeuw ontdekte men dat tufsteen ook prima was te verwerken tot cement. Deze werkzaamheden duurden tot het begin van de 20e eeuw. Nu zijn de Trasshöhlen een leuke bezienswaardigheid. Het meenemen van lampen is niet nodig. Echt stikdonker wordt het nooit op de route.
Na het oversteken van de autoweg door het Brohltal arriveer je al snel bij het imposante gebouw van het ‘Seniorendomizil Bad Tönisstein’, alwaar je een horecapauze zou kunnen houden. Achter het gebouw start, parallel aan een autoweg, waar je gelukkig nauwelijks last van hebt, een prachtig pad door de ‘Wolfsschlucht’ met mooie rotsformaties, bronnen en een smalle, maar hoge waterval. Je komt ook langs een ruïne-muur van het voormalige Karmelietenklooster Tönisstein uit 1465, dat in 1802 is opgeheven. Schitterend wandelen is het hier!
Na het oversteken van de autoweg begin je aan de laatste kilometers van dit Traumpfad. Door het bos gaand bereik je de ‘Römerbrunnen’, twee niet ver van elkaar liggende bronnen uit de Romeinse tijd met koolzuurhoudend mineraalwater. Heel fris ziet het water er overigens niet uit en de voorspelde lichte zwavelgeur konden wij niet waarnemen. Over een langzaam stijgend pad door het bos kom je opnieuw op Parkplatz Bergwege. Maar voor je daar bent kun je opnieuw genieten van prachtige panorama’s. Onze eerste kennismaking met een Traumpfad is ons uitstekend bevallen!
Dag 2: Mosel-Traumpfad ‘Pyrmonter Felsensteig’ (12 km)
Burg Eltz, gelegen in het nauwe dal van de Elzbach, is een van de bekendste en fraaiste burchten in het gebied van de Moezel. Wat meer stroomopwaarts in het dal van de Elzbach vind je nog een mooie, maar minder bekende, middeleeuwse burcht: Burg Pyrmont. In 1225 werd de burcht voor het eerst vermeld. De burcht werd later tot een ‘Schloss’ omgebouwd. Nu kan men er logeren en feesten geven. In de omgeving van de Burg is een Traumpfad uitgezet, dat de naam ‘Pyrmonter Felsensteig’ heeft meegekregen. Dit pad werd in 2015 – achteraf gezien naar onze mening een beetje overdreven – gekozen als ‘het mooiste wandelpad van Duitsland’. De naam doet bijvoorbeeld méér vermoeden dan de werkelijkheid. Weliswaar zijn op een flink deel van het pad imposante rotspartijen te zien, vooral in het beekdal van de Elz, maar met lastige klimpartijen over soms gladde rotsen zul je, al wandelend over de Felsensteig, niet te maken krijgen. Het pad doet ook de omliggende hoogvlaktes aan, waar je niet veel beschutting vindt, maar wel imposante vergezichten op de Oost-Eifel. Ook bij dit vrijwel geheel onverharde Traumpfad is de bewegwijzering zonder meer uitstekend te noemen. De meest bruikbare stafkaart voor deze wandeling is Wanderkarte nr. 34, Maifeld und Untermosel, schaal 1:25.000. Zoals eerder gezegd, staat het Traumpfad als zodanig echter niet op deze Wanderkarte ingetekend.
De officiële startplaats voor de Pyrmonter Felsensteig is op een parkeerplaats in het dal van de Elz tussen de dorpjes Roes en Pillig. Burg Pyrmont torent hoog boven deze parkeerplaats uit. Vanaf de parkeerplaats steek je over een brug de Elz over. Beneden hoor je het geruis van de Elzbach-waterval en zie je de uitspanning Pyrmonter Mühle, waar je na je wandeling kunt verpozen. Je volgt een klein eindje de autoweg, totdat de bewegwijzering aangeeft dat je naar rechts toe een stijgend bospad op moet gaan. Het pad komt uit op een weide en achter zie je nog net de toren van Burg Pyrmont. Het pad kruist de autoweg nog een keer en gaat dan direct naar links, waar je, toch wel onverwachts, een in 1652 opgericht en in 1969 grondig gerenoveerd indrukwekkend religieus moment aantreft, gemaakt van tufsteen: ‘Drei Kreuze’.
Opnieuw wandel je door een aangenaam bosgebied en je komt uit op de uitgestrekte hoogvlakte in de buurt van de Heidberg (301m). Voorlopig blijft het Traumpfad kronkelen door de velden en kun je, zeker bij goed weer, ver weg kijken. Je passeert een in onbruik geraakte kapel, waar je, wegens instortingsgevaar (!), niet naar binnen mag gaan. Op enig moment ontwaar je in de verte het grote kruis op de Sammetzkopf (341m). Bij het kruis – met inscriptie Ave Crux Spes Unika (‘Gegroet Kruis, onze enige hoop’) – aangekomen krijg je een zeer fraai 360-graden uitzicht aangeboden.
Via de hoogvlakte bereik je bij een grote schutzhütte het mooie, zwaar beboste, natuurgebied Juckelberg. Vanaf hier daalt een bijzonder mooi en smal bospaadje de helling af, het prachtige dal van de Elzbach in. Op een splitsing van bospaden volg je het Traumpfad Pyrmonter Felsensteig naar links. Geruime tijd volg je nu dit pad, hoog door het beekdal. Opnieuw passeer je, bij een uitzichtpunt, een schutzhütte: de Hauerhütte. Wat later kom je op ‘beekniveau’ terecht. Dit traject heet de ‘Teufelskammer’ en je krijgt, temidden van imposante steile rotswanden en verscholen grotten in een oerwoudachtig landschap, onwillekeurig de indruk dat het in de kamer van de duivel waarlijk nog niet zo slecht toeven is!
Af en toe steek je over een bruggetje de Elzbach over en het pad blijft, ook hier, prima bewandelbaar. Uiteindelijk arriveer je bij de autoweg tussen Roes en Pillig, die korte tijd naar rechts wordt gevolgd. Dan gaat het wandelpad weer, naar links, omhoog om bij de hooggelegen Burg Pyrmont te geraken.
Als je geluk hebt en er geen feest wordt gehouden zou je hier een horecapauze kunnen houden. Burchtbezoek is echter alleen op zon- en feestdagen mogelijk. Ten slotte volgt een leuk slotparcours. Aanvankelijk wandel je langs een steile rotswand met uitzicht op het zwaar beboste dal van de Wahlbach, een zijbeek van de Elzbach. Dan daal je af in het beekdal, je steekt de beek over en wandelt aan de andere zijde van het dal als het ware weer terug richting Burg Pyrmont. Af en toe heb je een mooi uitzicht op de nu aan de overzijde gelegen burcht. Uiteindelijk kom je vanzelf terecht bij het horecabedrijf Pyrmonter Mühle, fraai gelegen aan de Elzbach die hier een fotogenieke waterval annex vijver vormt. Uiteraard is de Mühle een prachtige plek voor een horecastop om na te genieten van je wandelervaringen op het mooie Traumpfad Pyrmonter Felsensteig.
Dag 3: Panorama rondwandeling bij Burgen aan de Moezel (6km)
De derde dag van ons wandelweekend is het weer in de ochtend dermate abominabel – hevige regenval gedurende langere tijd – dat we besluiten vandaag niet te beginnen aan onze geplande derde wandeling: de ‘Moselsteig’ tussen Kobern-Gondorf en Winningen (etappe 23). Naar het schijnt een ‘zware’ wandeling van ongeveer 14 kilometer. In plaats daarvan bezoeken we de tegenover Koblenz aan de Rijn hoog gelegen 19e-eeuwse ‘Festung Ehrenbreitstein’. Dit is na Gibraltar de grootste rotsvesting van Europa, gebouwd op een 118 meter hoge steile leisteenrots. Vanaf de vesting heb je een schitterend uitzicht op de samenvloeiing van Moezel en Rijn bij Deutsches Eck en op de stad Koblenz en omgeving.
Met een zweefbaan over de Rijn kun je pendelen tussen Ehrenbreitstein en Koblenz. In de vesting tref je onder meer het Landesmuseum Koblenz aan, alsmede het Kulturzentrum Festung Ehrenbreitstein. Er is veel interessants te zien over de geschiedenis van de vesting en van Koblenz en verre omstreken.
Als in de middag het weer toch nog opknapt besluiten we een korte doch panoramarijke wandeling te maken vanaf de camping in Burgen. Helaas blijft het ook tijdens deze wandeling niet helemaal droog.
Vanaf de camping wandel je naar het centrum van Burgen toe, je steekt de Baybach, een zijbeek van de Moezel, over en wandelt in de richting van de kerk de geasfalteerde Römerstrasse op die langzaam maar zeker het Moezeldal uitstijgt. Het asfalt houdt pas na 2 kilometer op, wanneer je op de hoogvlakte bent gearriveerd in de buurt van de ‘Birkenhof’. Onderweg passeer je ter linkerzijde nog een bron annex parkeerplaats. Je bent, al wandelend, gestegen van ongeveer 80 meter tot om en nabij de 300 meter boven de zeespiegel! Bij de Birkenhof staat een kapelletje met ook aan de buitenzijde zitbanken om rustig van het mooie panorama, het Moezelgebied, te kunnen genieten.
De Moezel zelf zie je hier echter niet meer. Je volgt vervolgens langs de Birkenhof een veldweg naar links toe. Vanaf dit pad kun je opnieuw genieten van schitterende vergezichten, ditmaal op het zwaar beboste dal van de eerder genoemde Baybach. Bij een kruising van veldwegen hou je links aan en je volgt het pad naar Burgen.
Je wandelt, al afdalend, over een weide en je komt uiteindelijk in een bos terecht. Het goed begaanbare pad door het bos komt langs een tweetal schutzhütte, niet ver van elkaar af gelegen. De tweede hut – ‘Moselblick’ genaamd – biedt het fraaiste uitzicht op het Moezeldal bij Burgen. Kort na de passage van deze schutzhütte gaat een bospad scherp naar rechts, richting Burgen. Het pad wordt al snel smaller en je daalt sterk af totdat je weer op de geasfalteerde Römerstrasse in de dorpskom van Burgen terecht kom. Vanaf hier wandel je weer terug naar de camping. Al met al toch een prima wandeling in deze prachtige omgeving!
Dag 4: Rondwandeling Löf – Hatzenport – Löf (7 km)
De laatste ochtend van ons wandelweekend maken we een zelf bedachte rondwandeling vanuit het aan de Moezel gelegen dorpje Löf. Daarbij maken we gebruik van de officiële routes van de eerder genoemde Moselsteig en van de Moselhöhenweg (Eifelseite).
De Moselsteig is een tamelijk nieuw langeafstandwandelpad langs de Moezel. Het pad werd in 2014 officieel ‘geopend’. Naast deze Steig bestaan nog steeds de oude Moselhöhenwegen, die uit 1910 dateren. Zie over de Moselhöhenwegen de beschrijving van onze voettocht Moezel-Untermosel op deze wandelpagina. De Moselsteig (www.moselsteig.de) is 365km lang en gaat in 24 etappes van het Duitse dorp Perl, gelegen aan de Duits-Franse grens bij het bekendere Luxemburgse dorp Schengen, naar Koblenz. Er is maar één Moselsteig, die afwisselend over de linkeroever en de rechteroever van de Moezel loopt. In feite neemt dit nieuwe langeafstandswandelpad de plaats in van de beide Moselhöhenwegen die, naar verluidt, niet meer zo goed werden onderhouden. Zeker vanaf Trier blijft de Moselsteig ook dichter bij de Moezel en worden zoveel mogelijk ‘spannende paadjes’ opgezocht (Bron: wandelkrant.be/moselsteig). Op oudere stafkaarten staat de Moselsteig uiteraard niet ingetekend en de Moselhöhenwegen wél. De Moselsteig wordt goed gemarkeerd. De stafkaart voor deze grotendeels onverharde wandeling is Wanderkarte nr. 34, Maifeld und Untermosel, schaal 1:25.000.
We zetten onze auto’s neer bij het treinstation van Löf en wandelen over de Bahnhofstrasse, later Nachtigallenweg, ‘stroomafwaarts’ in de richting van de kerk van het dorp. Daar ga je linksaf het beboste beekdal van de Kehrbach in. In deze omgeving vind je trouwens ook het Traumpfädchen Löfer Rabenlaypfad (4,7km), dat soms dezelfde route volgt als onze wandeling.
In het mooie Kehrbachtal bevind je je op de nieuwe Moselsteig. Het pad, dat langzaam door het bos naar de hoogvlakte klimt, is voorzien van een goed onderhouden, in 1879 geplaatste, kruisweg – ‘Stationenweg’ – die boven eindigt bij een kapel, gewijd aan de ‘Schmerzhaften Muttergottes’ en aan Wendelin, patroonheilige van de schaapherders. De Moselsteig gaat echter niet zo ver omhoog. Bij de kapel kun je van een prachtig panorama genieten.
Vóór de kapel volg je door een open landschap het graspad naar links, de ‘oude’ Moselhöhenweg. Je komt, links aanhoudend, langs het hoog gelegen gehucht Kergeshöfe, alwaar je linksaf slaat, een veldweg op. Bij de bosrand aangekomen sla je rechts af, steeds de route van de oude Moselhöhenweg volgend. Je passeert op afstand de Schäfereihof en komt uit op een autoweg. Deze weg wordt korte tijd naar links gevolgd, maar bij het eerste kruispunt ga je weer naar rechts, een veldweg op. Bij goed weer kun je in de verte de door ons tijdens onze eerdere voettocht in dit gebied reeds bezochte Ehrenburg zien, in een zijdal van de Moezel. Na korte tijd krijg je aan je rechterhand al mooie doorkijkjes in het Moezeldal, maar het fraaiste uitzicht op het dal en het daarin gelegen wijndorp Hatzenport heb je zonder meer vanaf de iets verderop gelegen Rabenlay, een gigantische rotswand die recht uit het Moezeldal opstijgt. Een prachtig rustpunt, voorzien van een schutzhütte. Natuurlijk doet ook de nieuwe Moselsteig dit markante punt aan.
Je kunt ervoor kiezen vanaf de Rabenlay via een ‘klettersteig’ naar beneden te gaan, maar dat risico nemen we bij alle nattigheid maar niet. We volgen een smal uitzichtrijk geitenpaadje (Moselsteig annex Moselhöhenweg) langs de flanken van de steile heuvel in de richting van de opvallend solitair gelegen Johanniskirche in Hatzenport. Ook hier moet je geen hoogtevrees hebben! Bij een keuzemoment om Hatzenport te bereiken, kiezen we voor het afdalende pad naar links en we komen in de wijngaarden terecht.
Bij de kerk verlaten we de officiële paden en dalen naar links af, richting de spoorbaan langs de Moezel. Vóór de spoorbaan volgen we, naar links toe, een mooie veldweg die ons langs de spoorbaan, onder de Rabenlay langs en voorzien van soms lastige trapjes, weer terugbrengt naar het treinstation van Löf. We waren hier al eerder op onze voettocht Untermosel. Het pad blijft avontuurlijk en regelmatig kun je de Moezel zien. Hier en daar kun je – in september of oktober – een smakelijk groen of blauw druifje meepikken. Een mooie afsluiting van ons vierdaags wandelweekend in het Eifel- en Moezelgebied!
– – –
(copyright: JWE van de Poel)