In 2020 is ons land verrijkt met een nieuw langeafstandswandelpad, voorzien van een uitdagende naam: de ‘Dutch Mountain Trail’ (DMT). Het initiatief voor dit nieuwe wandelpad is genomen door Toon Hezemans en Thijs Horbach, de twee directeuren van het ‘Dutch Mountain Film Festival’ dat elk jaar in Zuid-Limburg wordt gehouden. De tiende editie van dit festival was de aanleiding voor het ontwerpen van het nieuwe langeafstandswandelpad. De Dutch Mountain Trail start bij treinstation Eygelshoven in Kerkrade en eindigt bij het treinstation van Maastricht en is ongeveer honderd kilometer lang. Onderweg worden de zeven steilste ‘bergtoppen’ – door Toon en Thijs de zeven ‘summits’ genoemd – in Zuid-Limburg aangedaan: achtereenvolgens de Wilhelminaberg bij Landgraaf (225m), de Schneeberg bij Vaals (257m), Eyserbos bij Eys (197m), de Gulperberg bij Gulpen (157m), de Hakkenberg bij Terziet (252m), Kattenroth bij Noorbeek (209m) en ten slotte D’n Observant bij Maastricht (157m). De beide ontwerpers betitelen de Dutch Mountain Trail als ‘een ruige wandeltocht’ over een route waar ‘het echte berggevoel’ nooit ver weg is: “Alpenweiden, snelstromende beken, rotswanden en natuurlijk spectaculaire vergezichten zullen je uitdagen en in vervoering brengen tijdens deze trail”. Al met al zou de DMT, als de zwaarste wandeling van Nederland, kunnen concurreren met een serieuze tocht in de echte bergen, zo staat te lezen bij de introductie van de wandelgids die van de DMT is verschenen. Wil je de Dutch Mountain Trail niet in één keer lopen, dan kunnen de zeven ‘summits’ ook allemaal apart worden beklommen in, zo wordt beloofd, ‘de spannendste rondwandelingen met de meeste bergbeleving’. Deze rondwandelingen zijn eveneens te vinden in de DMT-wandelgids. De kersverse langeafstandswandeling is genomineerd om de ‘Wandelroute van het jaar 2022’ te worden. Reden genoeg voor ons om in een wandelweekend kennis te gaan maken met de Dutch Mountain Trail.
Natuurlijk dient elk initiatief om ons land te verrijken met een nieuw langeafstandswandelpad te worden toegejuicht, zeker als de initiatiefnemers hun best doen om zoveel mogelijk onverharde paden in de route op te nemen. Zuid-Limburg kent, weten we uit eigen wandelervaring, talloze leuke wandelpaden en daarom is er alle ruimte om naast het bekende Krijtlandpad (zie hierover onder meer de ‘Kroegjestocht Zuid-Limburg’ op deze wandelwebsite) nog een tweede langeafstandswandelpad te ontwerpen. Echter, de karakterisering van de Dutch Mountain Trail als een wandeling die kan concurreren met een echte bergwandeling in de Alpen is, wat ons betreft, toch een beetje ‘over de top’. Hier en daar een steil klimmetje – dat wel – maakt de DMT nog geen echte bergwandeling! Ook de aanduiding ‘summits’ voor ‘bergtoppen’ die in het landschap niet of nauwelijks als zodanig herkenbaar zijn komt wat overdreven over. Maar goed, je moet wát doen om aandacht te trekken, zullen we maar zeggen. Natuurlijk staat dit alles een positieve beleving van de Dutch Mountain Trail door het fraaie Zuid-Limburgse landschap niet in de weg. Verre van dat! Overigens is het traject van de DMT niet of – voor zover wij hebben kunnen nagaan – niet volledig bewegwijzerd. Blauw-witte markeringen, waarmee de route zou zijn aangeduid, tref je zeker niet overal aan. Dat brengt dus enig gepuzzel vooraf mee op ons wandelnavigatieapparaat in relatie met de wandelkaartjes in de DMT-wandelgids en die op de website van de Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Met name deze laatste kaartjes zijn zeer goed bruikbaar!
We kiezen met elf wandelaars domicilie op mini-camping Het Bovenste Bos in Terziet, onder Epen, waar we tijdens de genoemde Kroegjestocht ook al een nacht verbleven. Dit keer blijven we drie nachten om van hieruit de in het vooruitzicht gestelde ‘spannende rondwandelingen’ te gaan maken bij zes van de zeven summits. De op Duits grondgebied (!) liggende Schneeberg slaan we over. Dat is althans het plan. We overnachten, wegens corona, in zes rugzaktentjes en tevens staat de voortent van de caravan van één der leden van onze wandelgroep tot onze beschikking. Gelukkig maar, want we krijgen deze wandeldagen helaas te maken met nogal wat regen(buien). Ook corona blijft ons tijdens dit wandelweekend niet bespaard. Schrijver dezes test de tweede dag positief. De week erna testten nog eens twee leden van onze groep positief. De overige wandelaars worden gelukkig niet door corona getroffen, wellicht ook omdat enige leden van onze groep in de positieve corona-zelftest aanleiding zagen het wandelweekend voortijdig voor gezien te houden. Jammer, maar zeer begrijpelijk!
Dag 1: Wilhelminaberg (11 km)
De Wilhelminaberg is geen natuurlijke ‘berg’, maar een kunstmatige heuvel in de gemeente Landgraaf. De heuvel is ontstaan als steenberg van de voormalige Staatsmijn Wilhelmina en is nadien omgevormd tot recreatiegebied. Op de flanken van de Wilhelminaberg is SnowWorld Landgraaf gevestigd. De berg kan ook worden beklommen via de langste openlucht trap van Nederland, met maar liefst 508 treden die 75 meter hoogteverschil overbruggen.
Meegebrachte auto’s kunnen worden geparkeerd bij treinstation Eygelshoven of, zoals in ons geval, op een natuurparkeerplaats in het bos aan de Mensheggerweg, niet ver van het station. De voorgestelde rondwandeling van 5,4km alhier breiden we uit tot een rondwandeling van 11 kilometer, waarbij je ook langs het, naar verluidt, ‘enige stuwmeer van Nederland’ – ‘Cranenweyer’ genaamd – komt te lopen.
Vanaf de parkeerplaats volg je aanvankelijk de rondwandeling Wilhelminaberg van de Dutch Mountain Trail, maar dan in omgekeerde richting. Via het Gravenroderpad bereik je de autoweg N300, waar je oversteekt en al snel terecht komt op de aanlooproute van de DMT vanuit Eygelshoven. Je zet je schreden naar kasteel Strijthagen, gelegen aan de westkant van een aantal met bos omzoomde vennen. In het park rond het mooi gelegen kasteel – inmiddels bestemd als vakantiewoning – vind je diverse imposante beelden.
Verderop passeer je het eveneens mooi gelegen landgoed Overste Hof, waar je een ogenschijnlijk niet goedkope bruiloft kunt vieren. Spoedig daarna start de toch wel inspannende beklimming van de zwaar beboste Wilhelminaberg. De ontwerpers van de Dutch Mountain Trail hebben ervoor gekozen om de berg deels via een steil geitenpad te beklimmen, recht tegen de berg op. De ondergrond van het pad is, zoals verwacht mocht worden, overwegend zwart van kleur. De top van de Wilhelminaberg – voorzien van masten van een (tijdelijk?) lichtkunstwerk – biedt vrijwel rondom een fantastisch uitzicht op het omringende landschap. Mede daardoor heeft de Wilhelminaberg ons inziens toch wel de allure van een echte ‘summit’.
Door het ontbreken van markering en de aanwezigheid van vele smalle wandelpaadjes in dichte begroeiing kan de afdaling van de Wilhelminaberg aan de zuidzijde af en toe een avontuurlijk puzzeltje worden, maar onze onvolprezen navigatieapparatuur biedt telkens uitkomst. Na het passeren van een manege en het oversteken van de Tunnelweg kom je terecht aan de rand van de bebouwing van Terwinselen, een wijk van Kerkrade. Je volgt intussen de officiële DMT-route die je, na een nieuwe oversteek van de N300, in een mooi natuurgebied brengt in de buurt van Kasteel Erenstein, welk kasteel je echter vanaf het pad niet kunt zien liggen. In en nabij het kasteel zijn een restaurant en een hotel gevestigd.
Daar waar de DMT naar het zuiden afbuigt, kiezen wij voor een aantrekkelijk wandelpad in noordelijke richting, langs de beboste rechteroever van het stuwmeer Cranenweyer, fraai gelegen in de vallei van de Anstelerbeek. Wanneer je aan de noordzijde van dit meer bent gekomen – nabij de ‘stuwdam’ – is de parkeerplaats aan de Mensheggerweg niet ver meer. Al met al een mooie start-rondwandeling in een dicht bebouwde omgeving, waar je overigens tijdens de wandeling maar weinig van merkt.
Dag 2: Hakkenberg en Gulperberg (13 km)
De Hakkenberg (8 km)
De Hakkenberg, gelegen op de door het Bovenste Bosch bedekte heuvelrug tussen de rivierdalen van de Geul en de Gulp, manifesteert zich zeker niet als een ‘summit’. Een grote weide-enclave in de bossen met een grenspaal, de grens met België aanduidend, méér is de Hakkenberg niet. De voorgestelde rondwandeling Hakkenberg is ook niet echt ‘spannend’, maar biedt wel vele fraaie vergezichten op het brede Geuldal. Bijkomend voordeel: je kunt de wandeling met een eigen aanlooproute starten vanaf de camping.
Je verlaat de camping over de Terzieterweg in noordelijke richting. Na het passeren van enige bebouwing sla je linksaf de geasfalteerde Morgensweg op. Kort nadat je de van links komende Sinnigerdalweg bent gepasseerd – je bent aldaar op de Hakkenberg-rondwandeling gearriveerd – ga je rechtsaf een smal kronkelend wandelpaadje volgen langs een minibeekje. Bij een T-kruising van wandelpaden houd je rechts aan en na enige tijd kom je weer terug op de Terzieterweg. Een bijzonder leuk wandelpad met mooie uitzichten!
Op de Terzieterweg ga je linksaf en je wandelt langs het grote hotel Inkelshoes. Daar ga je linksaf de verharde Diependalsweg op. Maar al snel gaat het rechtsaf het Hokskuilervoetpad op. Bij een kruising van voetpaden volg je, linksaf door een stegelke (draaihek) gaand, het Diependallervoetpad, dat je in het mooie gehucht Diependal brengt. Via de Diependalsweg, later Herresweg, bereik je rand van het Bovenste Bosch. Ondertussen kun je genieten van de fraaie vergezichten alhier. Vlak vóórdat de Herresweg in een soort landschappelijke ‘oksel’ van bomen het bos in lijkt te verdwijnen maak je, naar rechts gaand, kennis met een door de ontwerpers van de rondwandeling gevonden steile klim over een smal bospaadje, dwars door het prachtige woud. Boven aangekomen, bij een kruispunt van voetpaden, houd je links aan en je bereikt al snel de grens met België die een tijdje wordt gevolgd. Bij grenspaal 15, naast een slagboom, is de ‘summit’ van de Hakkenberg.
Iets verderop, bij grenspaal 14, ga je weer linksaf het Bovenste Bosch in. Na wat gekronkel door het prachtige bos ben je weer terug in het open weidegebied van het Geuldal met de bijbehorende prachtige vergezichten. De Sinnigerdalweg brengt je weer terug naar de Morgensweg, waar je rechtsaf slaat en naar de camping terug wandelt. Conclusie: een prachtige ochtendwandeling voor wie wil genieten van het echte Zuid-Limburgse landschap met zijn beekdalen en hellingbossen.
De Gulperberg (5 km)
Bovenop de Gulperberg staat een uit 1935 daterend Mariabeeld op een zeer hoge sokkel. Je kunt deze korte, maar mooie, wandeling starten aan de rand van het dorp Gulpen, bij de parkeerplaatsen aan de Tramweg. Na het oversteken van de Burgemeester Teheuxweg sla je rechts af de Gulperbergweg in. Iets verderop ga je, links- en rechtsaf gaand, het van treden voorziene, sterk klimmende, Gulperbergvoetpad op. Dit voetpad door het hellingbos komt na een korte klim weer uit op de Gulperbergweg. Deze asfaltweg volg je een korte tijd naar links totdat je aan je rechterhand een klaphekje aantreft. Hier begint een sterk stijgend pad door het weiland en al snel sta je op de top van de Gulperberg.
Net als de Wilhelminaberg gisteren biedt de Gulperberg, weliswaar niet helemaal rondom, prachtige vergezichten op het Zuid-Limburgse landschap, waaronder met name de Eyser Heuvelrug. In die zin kunnen we dus wel van een ‘summit’ spreken!
De Gulperberg wordt in de richting van het dorp Wittem verlaten via een smal, sterk afdalend, onverhard voetpad. Je komt uit op de geasfalteerde, boomrijke Oude Akenweg, die je, naar rechts gaand, een tijdje blijft volgen. Bij een kruispunt van allerlei weggetjes, alwaar zich een prachtig gerestaureerde hoeve uit 1663 bevindt, ga je schuin rechtsaf de Hommerigerweg op. Dan krijg je, het eerste pad rechts, weer onverharde grond onder je voeten: de Wagelerbosweg. Vóór de bosrand wandel je naar links, steil omhoog, naar het Gerarduspad toe. Ook hier weer een schitterend uitzicht! Je volgt het Gerarduspad naar rechts toe. Bij een grote eik ga je rechtsaf het Dunnenbosch in. Je slingert een korte tijd tussen de bomen door, totdat je weer open gebied bereikt in een ietwat besloten vallei. Je steekt de smalle vallei over en gaat verder via de langzaam stijgende Verlorenkostweg die ook mooie panorama’s biedt. Je kunt desgewenst de voorgestelde rondwandeling bij het huisjespark annex camping Gulperberg inkorten door niét de Berghemersteeg in te slaan.
Na een voor de hand liggende horecastop alhier kun je nog even genieten van het mooie uitzicht op het in het dal van de Gulp liggende dorp Gulpen, waarna je, via het sterk afdalende wandelpad Steenkuil – stenig is het er wél –, weer afdaalt naar de parkeerplaats in Gulpen. Ook deze rondwandeling, met zowaar een echte ‘summit’, mag er zeker zijn!
Dag 3: Kattenroth (9km)
De derde dag wordt, helaas, nogal wat regen in het vooruitzicht gesteld, in ieder geval in de middag. Aangezien het in de ochtend zo goed als droog lijkt te blijven, besluiten we – met een wegens corona uitgedunde wandelgroep van zes personen – de rondwandeling Kattenroth te gaan maken. De ‘summit’ is gelegen bovenop de heuvelrug die het Nederlandse dorp Noorbeek scheidt van het Belgische dorp Sint-Martens-Voeren. De auto’s parkeren we in de buurt van de Sint Brigidakerk in Noorbeek. Sint Brigida is de patroonheilige van Ierland, maar ze wordt dus ook in Zuid-Limburg vereerd. Brigida geldt als de beschermheilige van het vee. Elk jaar wordt bij de kerk na Pasen de zogenoemde Brigida-den geplaatst als dank voor het uitblijven van veeziekte.
Je volgt de Onderstraat tot het kruispunt met de onverharde Rotweg. De Rotweg wordt al snel een karakteristieke Zuid-Limburgse holle weg en bij een opvallend crucifix passeer je de grens met België. Bij een T-splitsing in het hellingbos ga je linksaf en je wandelt al snel op het betonnen fietspad Kattenroth (een Belgisch straatnaambordje houdt het echter op Kattenrot, dus zonder h), op de grens van Nederland en België. Nadat je aan je rechterhand een Belgisch huis bent gepasseerd, sla je door een klaphek rechtsaf en wandelend door een weiland bereik je het begin van de afdaling naar Sint-Martens-Voeren. Ooit vonden wij hier een vrije kampeerplek met een bijzonder fraai uitzicht op Sint-Martens-Voeren, het spoorwegviaduct en de achterliggende hoogten van de Belgische Voerstreek (zie de voettocht Geul en Voer op deze wandelwebsite). De aanduiding ‘summit’ is wat ons betreft wat overdreven, want het uitzicht is – hoewel prachtig – van beperkte aard. Maar wat zou het eigenlijk allemaal?
De toch wel steile afdaling naar Sint-Martens-Voeren gaat over een aantrekkelijk bospad. In het dorp aangekomen vinden we geen (geopende) horeca. De rondwandeling maakt een leuk ommetje achter het reusachtige spoorwegviaduct, dat deel uitmaakt van een in de Eerste Wereldoorlog aangelegde spoorweg naar Aken. Via een weggetje, Mariahof genaamd, klim je langzaam maar zeker uit het dal van de Voer. Bij een T-splitsing sla je linksaf en je begint de afdaling naar Sint-Martens-Voeren. Ook hier kun je genieten van prachtige vergezichten. In Sint-Martens-Voeren gaat de rondwandeling – achter langs de Sint-Martinuskerk en vervolgens, rechtsaanhoudend in de richting van een jeugdherberg – een steil klimmend bospad op dat je naar de Kattenroth terugbrengt. Hier sla je rechtsaf en onmiddellijk daarna linksaf, om via het aantrekkelijke weggetje Vroelen, later Klein Heugdeweg en Boyeweg, met mooie panorama’s, weer naar Noorbeek terug te keren. Onderweg maak je kennis met de wijnbouw in deze streek.
Anders dan in Sint-Martens-Voeren zijn in Noorbeek voldoende (geopende) horecabedrijven. Al met al opnieuw een mooie rondwandeling, in dit geval door een landschappelijk aantrekkelijke grensstreek.
De geplande middagwandeling gelasten we wegens regenval maar af.
Dag 4: Sint-Pietersberg (7 km)
Op de laatste dag van ons wandelweekend zijn de weergoden ons eindelijk goed gezind. Het is mooi weer en we gaan de laatste ‘summit’ die op ons programma stond – D’n Observant op de Sint-Pietersberg bij Maastricht – beklimmen. De voorgestelde rondwandeling aldaar kunnen we echter niet maken, want er zouden aan Belgische zijde – ten zuiden van D’n Observant – blokkades voor wandelaars zijn. We maken daarom een andere rondwandeling en wel die rondom en dóór de ENCI-groeve in de Sint-Pietersberg. Wanneer je in Maastricht de linkeroever van de Maas gaat volgen passeer je op een gegeven moment het ENCI-bedrijventerrein aan je rechterhand. Onmiddellijk na dit bedrijventerrein is een stenig toegangspad met klaphekjes naar een parkeerplaats bij ‘Chalet d’n Observant’. Parkeren is gratis voor leden van Natuurmonumenten! Je hebt hier al een indrukwekkend uitzicht op de ENCI-groeve. ENCI staat trouwens voor Eerste Nederlandse Cement Industrie. Een groot deel van de Sint-Pietersberg is afgegraven om uit het gewonnen kalksteen (mergel) cement te kunnen produceren. Rest een enorme groeve, waar, naar het schijnt, het centrum van Maastricht in zou passen. Natuurmonumenten is bezig van de groeve een prachtig natuur- en recreatiegebied te maken.
We volgen aanvankelijk de ‘rode route’ van Natuurmonumenten, die om de groeve heen loopt, maar maken in het begin van de wandeling ook nog een ‘ommetje’ naar de bergtop D’n Observant. Net als de Wilhelminaberg op de eerste dag is ook D’n Observant op de laatste dag een kunstmatige heuvel, bestaande uit de aldaar gestorte deklagen die boven de mergel aanwezig waren. Het is best een klim naar de ‘summit’, maar, zo vonden wij, je kunt deze summit best overslaan, want er is boven niet veel te zien. In ieder geval zijn de verwachte vergezichten grotendeels verstopt achter het groen van bomen en struiken ter plaatse. Op de top is in 2010 een stervormig patroon van met stenen gevulde schanskorven aangelegd, een verwijzing naar de vijfpuntige ster in het stadswapen van Maastricht. Vanaf de sterpunten zou men een panoramisch uitzicht op de omgeving hebben, maar, zoals gezegd, niets is minder waar! Slechts hier en daar kun je tussen de bomen door toch nog een ‘verte’ aanschouwen.
De rest van de wandeling biedt veel meer uitzicht-plezier. Wat te denken van de Duivelsgrot in de wand van de Sint-Pietersberg en van het uitzicht, iets verderop, op het bekende Château Neercanne op Nederlands grondgebied? De Duivelsgrotgroeve werd ooit door ‘blokbrekers’ ontgonnen voor de winning van kalksteenblokken, maar is nu niet meer toegankelijk. Wandelend door het prachtige hellingbos met af en toe mooie uitzichten op het dal van het riviertje de Jeker, bereik je de noordkant van de groeve, waar je in de zogenoemde Oehoevallei kunt kijken. Een prachtig stuk natuur, waar ook een wild oehoekoppel schijnt te wonen. ‘Kiekoet’ heet het fantastische point de vue hier!
Langs de groeve-rand terugwandelend bereik je een tweede indrukwekkend uitzichtpunt met een spectaculaire ‘luchtbrug’ boven de groeve. Via metalen trappen langs de imposante mergelwanden bereik je de bodem van de ENCI-groeve. Je wandelt onderweg naar beneden zelfs nog een klein stukje door een uitgegraven mergelgang.
Men heeft hier, zo lazen wij, nog allerlei recreatieve toekomstplannen met de waterpartijen waar je op uitkijkt. Je passeert in de groeve een bistro, maar die is alleen gedurende het weekend geopend. Weer terug bij Chalet d’n Observant kun je in het gebouwtje nog wat informatie krijgen over dit imposante gebied en wordt er – op maandag – ‘surplace’ koffie met vlaai geserveerd vanuit een mobiel uitgiftepunt. Een prachtige slotwandeling!
– – –
(Copyright: JWE van de Poel)